چکیده
با افزایش روز افزون مصرف برق ، و جایگاه آن در صنعت ، کنتورها نیز برای ثبت ارقام مصرفی اکتیو و راکتیو اهمیت ویژه ای خواهند داشت لذا آشنایی با عملکرد کنتورها و انواع آن نیز موجب افزایش سطح مشترکین صنعتی از میزان مصرف و نوع دیماند و هزینه های جاری آن خواهد داشت . در مقاله پیش رو سعی کردیم توضیحات مختصری در این خصوص ارائه دهیم.
مقدمه
کنتور وسیله‌ای است که مقدار انرژی الکتریکی را اندازه گیری می‌کند و بر حسب کیلو وات ساعت نشان می‌دهند
کنتور اکتیو: دستگاهی است که برای اندازه گیری مقدار انرژی اکتیو برق مصرفی مشترک مورد استفاده قرار می گیرد واحد اندازه گیری کنتورهای اکتیو، کیلووات ساعت (kwh) می‌باشد که برابر است با مقدار انرژی استفاده شده توسط یک بار یک کیلو واتی در طی یک ساعت.
کنتور راکتیو: دستگاهی است که برای اندازه گیری مقدار انرژی راکتیو بکار می رود. توان راکتیو نیز با واحد کیلو وار ساعت (kvarh) اندازه گیری می‌شود
اساس کار کنتور
کنتور ها بر اساس نیروی الکترومغناطیس عمل می کنند. اگر از یک سیم پیچ جریان برق عبور کند در اطراف آن یک میدان مغناطیسی ایجاد می شود که شدت و جهت این میدان به جریان عبوری از سیم پیچ بستگی دارد . در کنتور های تکفاز دو دسته سیم پیچ وجود دارد که یکی از آن ها دارای تعداد دور کم و قطر بیشتر نسبت به دیگری است . سیم پیچ ضخیم تر با دور کمتر را سیم پیچ جریان و دیگری را سیم پیچ ولتاژ می نامند
انواع کنتور
برای مصارف خانگی دو نوع کنتور تکفاز و سه فاز بطور عام وجود دارند که در دسته بندی کنتور ها به نوع اکتیو معروفند . اما در مصارف صنعتی می توان به کنتور های راکتیو و کنتور های دو تعرفه اشاره کرد. از طرق دیگر می توان کنتور ها را به دو دسته مکانیکی و دیجیتالی تقسیم بندی کرد که منظور از مکانیکی همان کنتور های قدیمی هستند
کنتورهای مکانیکی
این نوع کنتورها را کنتورهای تک زمانه گویند. چون در آنها هیچ زمان سنجی تعبیه نشده است و برق مصرفی در هر ساعتی از شبانه روز که مصرف شده باشد قابل تفکیک نیست. یعنی این کنتورها نمی توانند تشخیص دهند که برق مصرف شده در ساعت های اوج بار بوده یا ساعت های کم باری. لذا تمام مصرف برق به صورت میان باری محاسبه خواهد شد.
کنتورهای دیجیتالی
به کنتور های دیجیتالی جدید اصطلاحاً کنتور سه زمانه گفته می شود. به این خاطر که در این کنتور ها یک زمان سنج تعبیه شده است که مصرف برق را به تفکیک در سه بازه اوج بار، میان باری و کم باری محاسبه می کند. و به صورت پالسی کار می نمایند.
انواع کنتور ها
1- کنتور های تکفاز: این کنتور ها با ولتاژ ۲۲۰ ولت کار میکنند و از نظر جریان نامی و فیوز درخواستی از شرکت توزیع دارای انواع زیر هستند: کنتور های ۵ ،10 ، 15 ، 20 ، 25، 32 آمپر
۲- کنتورهای سه فاز غیر دیماندی: این کنتور ها با ولتاژ 380 ولت کار می کنند و از نظر جریان نامی دارای انواع زیر هستند: 25 ، 32 و50 آمپر
۳- کنتور های سه فاز دیماندی: این کنتور ها با ولتاژ 380 ولت کار می کنند و به کنتورهای دیماندی معرفند معمولا به قدرت های بالای 30 کیلو وات اطلاق می شود . قابلیت نصب از طریق CT و PT را دارند و بر حسب مقدار و ولتاژ کاری آن ها به صورت اولیه و یا ثانویه تعریف شده اند و به طور پالسی کار می نمایند.
انواع انشعابات
انشعابات دیماندی:
انشعابات دیماندی یا مصارف سنگین به انشعاباتی اطلاق میگردد که قدرت قرار دادی آن ها از حد معینی بیشتر بوده و معمولا مشمول پرداخت دیماند نیز می گردد. حداقل قدرت قراردادی بر اساس آیین نامه تکمیلی تعرفه های برق در حال حاظر سه فاز ۵۰ آمپر، معادل 30کیلو وات می باشد. انشعابات ولتاژ اولیه:
این انشعابات از ولتاژ اولیه ۲۰ (یا 33) کیلو ولت تغذیه می شوند و لوازم اندازه گیری آن ها در روی شبکه فشار متوسط نصب می شود و طبق آیین نامه تکمیلی تعرفه های برق برای متقاضیان با قدرت درخواستی بیش از ۲۵۰ کیلو وات را شامل می شود در این نوع انشعابات مشترکین حتماً بایستی نسبت به احداث پستهای زمینی داخل مجموعه اقدام نمایند تا ولتاژ مورد نیاز برای تغذیه مصرف کنندگان را تامین نمایند
انشعابات ولتاژ ثانویه:
این انشعابات اصولا با ولتاژ ۳۸۰ ولت تغذیه می شوند و لوازم اندازه گیری آن ها به روی شبکه فشار ضعیف نصب می شود و طبق آیین نامه تکمیلی تعرفه های برق برای متقاضیان با قدرت درخواستی کمتر از ۲۵۰ کیلو وات را شامل می شود. در این نوع انشعابات ترانس توزیع در خارج از مجموعه مشترک بوده و فقط برق درخواستی مشترک متناسب با نوع درخواست و میزان قدرت ، با ولتاژ 380 ولت تامین می گردد