سرویس ترانس چیست؟ راهنمای جامع نگهداری و افزایش عمر ترانسفورماتور + نکات تخصصی

ترانسفورماتورها از حیاتی‌ترین تجهیزات هر سیستم برق‌رسانی هستند و نقش آن‌ها در انتقال، توزیع و پایداری انرژی الکتریکی انکارناپذیر است. این تجهیزات گران‌قیمت و حساس، اگرچه برای کارکرد در شرایط سخت طراحی شده‌اند، اما در برابر عوامل محیطی، نوسانات بار، آلودگی روغن، عدم تهویه مناسب و فرسایش داخلی آسیب‌پذیر هستند. همین موضوع اهمیت «سرویس ترانس» را چند برابر می‌کند.

سرویس و نگهداری اصولی ترانس باعث افزایش عمر مفید، کاهش هزینه‌های تعمیرات اساسی، جلوگیری از توقف ناگهانی خط تولید و محافظت از شبکه برق می‌شود. در واقع، هزینه‌ای که برای سرویس دوره‌ای می‌پردازید، چندین برابر کمتر از خسارتی است که یک خرابی کوچک در ترانسفورماتور می‌تواند به مجموعه یا صنعت شما وارد کند.

این مقاله یک راهنمای کامل، تخصصی و درعین‌حال قابل‌درک برای کاربران صنعتی، مدیران تاسیسات، تکنسین‌های برق و صاحبان کسب‌وکارهایی است که از ترانسفورماتور استفاده می‌کنند. در ادامه تمام مراحل سرویس ترانس، نکات حیاتی، زمان‌بندی صحیح، استانداردهای مهم و همچنین تجربه شرکت اروم نیرو توان در انجام سرویس حرفه‌ای این تجهیزات را بررسی می‌کنیم.

سرویس ترانس چیست و چرا ضرورت دارد؟

سرویس ترانس شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها، تست‌ها، بررسی‌ها و عملیات نگهداری است که با هدف حفظ سلامت عملکردی ترانسفورماتور انجام می‌شود. یک ترانسفورماتور معمولی در طول فعالیت خود در معرض استرس‌های مختلفی مانند گرما، بارهای ناگهانی، رطوبت، آلودگی روغن و تنش‌های الکتریکی قرار می‌گیرد. این عوامل اگر کنترل نشوند، عملکرد دستگاه را مختل کرده و هزینه‌های عظیمی به مجموعه تحمیل می‌کنند.

چرا سرویس ترانس اهمیت دارد؟

جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی

افزایش طول عمر مفید تجهیز

کاهش مصرف انرژی

حفظ پایداری شبکه برق

جلوگیری از توقف خط تولید

کاهش هزینه تعمیرات اساسی

افزایش سطح ایمنی محیط

به‌طور خلاصه، سرویس ترانس هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری روی سلامت و دوام شبکه برق است.

وظایف اصلی سرویس ترانس 

سرویس ترانس مجموعه‌ای از عملیات تخصصی است که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

بازدید ظاهری و ارزیابی وضعیت فیزیکی ترانس (H3)

این نخستین مرحله و یکی از بنیادی‌ترین بخش‌های سرویس ترانس است. تکنسین باید به‌صورت دقیق موارد زیر را بررسی کند:

وضعیت بدنه و پوشش رنگ

نشتی روغن در اطراف بوشینگ‌ها، رادیاتورها و درپوش‌ها

سلامت بوشینگ‌های فشار قوی و فشار ضعیف

وضعیت پیچ‌ها، اتصالات و کابل‌ها

تمیزی سطح ترانس و نبود گردوغبار رسانا

شل نبودن مهره‌ها و ترمینال‌ها

این مرحله به ظاهر ساده است، اما بسیاری از خرابی‌های بزرگ از همین بررسی‌های اولیه قابل شناسایی هستند.

تست و آنالیز روغن ترانسفورماتور

روغن ترانسفورماتور دو نقش اصلی دارد: خنک‌کاری و ایزولاسیون الکتریکی. کوچک‌ترین آلودگی یا تغییر در کیفیت روغن می‌تواند عملکرد ترانس را مختل کرده و خطرات جدی ایجاد کند.

مهم‌ترین تست‌هایی که روی روغن انجام می‌شود:

1. تست استقامت دی‌الکتریک

برای بررسی مقاومت روغن در برابر شکست الکتریکی.

2. تست گازهای محلول (DGA)

تحلیل گازهای محلول در روغن که یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص عیوب داخلی است.

3. اندازه‌گیری رطوبت روغن

رطوبت بالا، ایزولاسیون را تضعیف کرده و باعث گرم‌شدن ترانس می‌شود.

4. میزان اسیدیته و کیفیت شیمیایی روغن

افزایش اسیدیته نشانه شروع فرسایش و اکسیداسیون روغن است.

در صورت نامناسب بودن نتایج تست‌ها، روغن باید تصفیه کامل یا تعویض شود.

سرویس سیستم خنک‌کاری و رادیاتورها

خنک‌کاری یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش طول عمر ترانسفورماتور است. سیستم خنک‌کننده شامل رادیاتورها، فن‌ها (در ترانس‌های بزرگ)، لوله‌های روغن و پمپ‌ها است.

موارد مهم در این بخش:

بررسی سلامت فن‌ها و عملکرد یکنواخت

شستشوی رادیاتورها و حذف رسوبات

اطمینان از گردش مناسب روغن

ارزیابی دمای محیط و تهویه مناسب اطراف ترانس

افزایش دمای ترانس، دشمن شماره یک عمر تجهیزات است.

تست‌های تخصصی الکتریکی

تست‌های الکتریکی بخش بسیار مهمی از سرویس ترانس هستند. این تست‌ها نیازمند دستگاه‌های دقیق و تکنسین‌های متخصص می‌باشند.

مهم‌ترین تست‌ها:

تست مقاومت سیم‌پیچ‌ها (Winding Resistance Test)

تست نسبت تبدیل (Turns Ratio Test)

تست عایقی (Megger Test)

تست تلفات بی‌باری و زیر بار

تست جریان نشتی

این تست‌ها وضعیت داخلی ترانسفورماتور را بدون باز کردن آن مشخص می‌کنند.

تمیزکاری کامل و رفع آلودگی‌ها

گردوغبار رسانا، روغن ریخته‌شده یا آلودگی‌های محیطی می‌توانند باعث نشتی جریان، اتصالی یا کاهش راندمان شوند. در سرویس دوره‌ای موارد زیر انجام می‌شود:

شستشو و پاک‌سازی سطح ترانس

پاک کردن ترمینال‌ها

روغن‌کاری بخش‌های مکانیکی

حذف آثار زنگ‌زدگی

سرویس ترانس در شرکت اروم نیرو توان

شرکت اروم نیرو توان با سال‌ها تجربه در زمینه برق صنعتی، تعمیرات و نگهداری تجهیزات توزیع و فوق توزیع، خدمات سرویس ترانسفورماتور را به‌صورت کاملاً تخصصی ارائه می‌دهد.
تفاوت اصلی این مجموعه، استفاده از تکنسین‌های کاملاً آموزش‌دیده، تجهیزات تست استاندارد و ارائه گزارش کامل پس از انجام سرویس است.

خدماتی که توسط اروم نیرو توان ارائه می‌شود:

سرویس کامل ترانس‌های توزیع و صنعتی

تست روغن و آنالیز DGA

تست‌های تخصصی الکتریکی (نسبت تبدیل، عایقی و…)

رفع نشتی روغن و تعویض اورینگ‌ها

تصفیه روغن به روش خلأ

شستشو و سرویس سیستم خنک‌کاری

ارائه دفترچه سرویس دوره‌ای و گزارش کامل وضعیت

اروم نیرو توان علاوه‌بر خدمات میدانی، مشاوره تخصصی برای نگهداری اصولی ترانسفورماتورها نیز ارائه می‌کند.

بهترین زمان برای سرویس ترانس

زمان‌بندی سرویس به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله نوع ترانس، میزان مصرف، شرایط محیطی و بارگذاری. اما به‌طور معمول:

سرویس سالانه: برای اغلب ترانس‌ها

سرویس هر ۶ ماه: در محیط‌های صنعتی و پرگردوغبار

سرویس فوری هنگام مشاهده علائم زیر:

بوی سوختگی

افزایش دمای غیرعادی

تغییر رنگ روغن

شنیدن صداهای نامتعارف

نشتی روغن

افت ولتاژ یا راندمان

ترانسفورماتور یکی از تجهیزاتی نیست که بتوان خرابی آن را نادیده گرفت؛ کوچک‌ترین نشانه باید جدی گرفته شود.

نکات مهم برای افزایش عمر مفید ترانس
۱. جلوگیری از اضافه‌بار

ترانس همیشه باید کمی پایین‌تر از ظرفیت اسمی بارگذاری شود.

۲. تهویه مناسب

دمای محیط تأثیر مستقیمی بر عمر ترانس دارد.

۳. تست و آنالیز دوره‌ای روغن

روغن، قلب ترانس است؛ آلودگی آن خطرناک است.

۴. جلوگیری از نفوذ رطوبت

رطوبت دشمن عایق‌بندی سیم‌پیچ‌هاست.

۵. پاک‌سازی دوره‌ای بوشینگ‌ها

آلودگی روی بوشینگ می‌تواند باعث جرقه و اتصال شود.

سرویس ترانس یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که برای حفظ سلامت و کارایی ترانسفورماتور باید انجام شود. این سرویس شامل بررسی‌های فیزیکی، تست‌های الکتریکی، سرویس سیستم خنک‌کاری و آنالیز روغن است. با انجام اصولی و دوره‌ای این اقدامات، می‌توان عمر ترانس را چندین سال افزایش داد و از هزینه‌های سنگین تعمیرات جلوگیری کرد.
شرکت اروم نیرو توان آماده ارائه سرویس تخصصی و حرفه‌ای برای انواع ترانسفورماتورها می‌باشد.